T̀NH CA CHO NGƯỜI
ĐƯỢC YÊU
CHÚA NHẬT XV THƯỜNG NIÊN C
Lc 10, 25 –
37
NGƯỜI SAMARITANÔ THẾ
KỶ XXI
“Kẻ thù ta đâu có phải là người. Giết
người đi th́ ta ở với ai!”. Đó là lời một bài hát
rất được các em nhỏ ưa thích trong thập
niên 1970.
Bin Laden không nghĩ như vậy.
Trên thế gian nầy, được bao nhiêu
người có thể chấp nhận Bin Laden là
“người thân cận”? Chỉ mới nghe đến cái
tên Bin Laden mà thôi, cũng đủ khiến lắm
người giật ḿnh nỗi cả da gà: hiện ra ngay
h́nh ảnh một tay mà đầu óc chỉ chứa mưu
mô tàn ác, lấy sự khốn khó của người khác
làm vui mừng, cười sằng sặc như ngạ
qủy khi ngày ngày ở nơi nọ nơi kia tay chân
của y kích bom cài trên xe, cột trong ḿnh, cho nổ làm bao
người thịt da nát tan, có khi chết hai ba lần.
Khó mà chấp nhận khái niệm “con cùng một
Cha Trên Trời” giữa chúng ta và Bin Laden! Khó mà ḱm nén hân hoan,
nếu mai đây nghe tin Bin Laden bị tiêu diệt! Khó ḷng mà
nghĩ tới h́nh ảnh một “Bin Laden – người thân
cận”của chúng ta. Song sự thật vẫn là như
thế, đâu tùy thuộc ư chí đầy hỉ nộ ái
ố của chúng ta.
Thật ra,
người Á Đông không thù dai, với tinh thần
“đánh người chạy tới, không ai đánh kẻ
chạy lui”, với truyền thống “thương
người như thể thương thân”, cũng thể
hiện ḷng nhân ái bất cứ lúc nào có thể, mà không
nghĩ tới hiểm nguy cũng như lợi lộc cho
bản thân. Đó cũng là lời giải thích v́ sao các phim
có những cốt truyện và nhân vật hành hiệp giang
hồ, - bênh vực kẻ yếu hoặc cô thân cô thế,
chống lại cường quyền hoặc ỷ đông
hiếp yếu - thường dành được nhiều
thiện cảm.
Trong những ngày qua, khắp nơi trong
nước xảy ra những vụ cướp tiệm
vàng ngay giữa ban ngày, ngay chốn đô hội, với
súng ống sẵn sàng nhả đạn giết chết
người như giết ngoé, chẳng khác ǵ đám
“găng tơ” trong phim ảnh Hollywood, nhưng chưa có
vụ nào được lực lượng an ninh phá án.
Chỉ những người dân “thấy chuyện bất
b́nh chẳng tha”, là can thiệp hiệu quả. Ai là người thân cận
của tôi?
Người
khốn cùng , người gặp hoạn nạn, cho dù là
ai, cho dù ở phe phái nào, cho dù quá khứ ra sao, đều
phải là người thân cận của tôi! Đó là tinh
thần mà ông Henri Dunant đấu tranh và áp dụng khi sáng
lập Hội Chữ Thập Đỏ. Đó cũng là
tinh thần của Công Ước Genève về bổn phận
đối xử nhân đạo với tù binh.
Ở Hoa Kỳ và
một số quốc gia, có luật “Người Samaritanô
tốt lành”, để phạt những người và
những hành vi vô trách nhiệm, không trợ giúp người
khác trong trường hợp nầy, hoặc không phạt
các hành vi không trợ giúp người khác trong những hoàn
cảnh nọ, v́ đó không chỉ là lương tâm con
người, mà là để xây dựng nền tảng nhân
ái, văn minh t́nh thương trong một xă hội xô
bồ, duy vật và hưởng thụ. Người
Việt-Nam có câu: “bầu ơi thương lấy bí cùng;
tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn”.
Chúa Giêsu không có
một lời phán xét nào về ứng xử của
thầy tư tế và người luật sĩ.
Người cũng không gọi “ông Samaritanô Tốt Lành”, mà
chỉ nói một “người Samaritanô”. Người
để cho thầy thông luật - kẻ đặt câu
hỏi với Người - kết luận và đưa ra
lời phán xét. Người làm một cuộc lật
đổ ngoạn mục, khi không xếp người
bị thương vào hàng “người thân cận của
tôi”, mà lại chính là “người Samaritanô”, một kẻ
coi chuyện cứu giúp như là một chuyện
đương nhiên, một bổn phận giữa
người với người, mà không nại ra bất
cứ lư do nào khác - kể cả mối thù truyền
kiếp - để tránh né
bổn phận lương tâm.
Đây là “cái dằm” trong tất cả mọi
luật luân lư và công bằng, mà vô số lư lẽ - có khi
rất ngụy biện – nhằm làm cho người ta tránh
né bổn phận, xa lăng ḷng nhân ái và t́nh người, mà
lương tâm vẫn thanh thản! Bao nhiêu người
đă vấp phạm v́ “cái dằm” ấy!
Người Samaritanô hôm nay - một người
bên lương, i tờ về Giáo Lư, chẳng hề do
dự, so đo tính toán giờ giấc, tiền bạc và
cả sinh mạng, rồi mới bắt tay ngay vào việc:
làm tất cả những ǵ cho sự sống và sức
khoẻ của tha nhân, dù biết rơ người
được cứu chữa ngày thường có thể
coi anh ta như kẻ thù! Chúa Giêsu muốn nâng mức
độ nhân ái của người Samaritanô, để
người đời sau có thể thêm vào hai chữ
“tốt lành”.
Con kể lại
Chúa nghe một câu chuyện “ Người
Samaritanô Thế Kỷ XXI”, xảy ra cách nay đúng ba
tháng, - ngày 16 tháng 4, tại Mỹ:
Không ai không ngậm ngùi
khi biết về cuộc đời của giáo sư Livu
Librescu, người đă quyết định chặn
cửa lớp học để ngăn kẻ giết
người tại Trường đại học Công
nghệ Virginia (Mỹ) trong lúc các sinh viên nhảy qua cửa
sổ thoát thân. Có ǵ đó thật trớ trêu khi bản thân
Librescu từng thoát chết trong vụ thảm sát
người Do Thái tại Romania hơn nửa thế
kỷ trước, nhưng lại không thoát khỏi
họng súng tử thần của kẻ giết
người cuồng loạn, đúng vào ngày mà ở Israel
tổ chức lễ tưởng niệm nạn nhân
của vụ thảm sát người Do Thái.
Khi tiếng súng vang lên gần
lớp học nơi giáo sư Librescu đang giảng, ai
nấy đều hoảng hốt. Các sinh viên người
chui xuống gầm bàn, người bổ nhào ra cửa
sổ. Tất cả đều tránh cánh cửa lớn,
nơi mà kẻ thủ ác đang lặng lẽ tiến
đến với hai khẩu súng sẵn sàng nhả
đạn.
Chỉ có giáo sư Librescu
tiến về phía đó.
Ông thúc hối sinh viên t́m cách
nhảy qua cửa sổ thoát thân, trong khi ông giữ
chặt cánh cửa không rời. Hơn ai hết, Librescu
biết rơ nỗi đau của những người có thân
nhân bị thảm sát. Khi c̣n là một đứa trẻ
ở Romania, ông từng chứng kiến cha ḿnh bị lôi
đi đưa vào trại lao động [và vào ḷ thiêu
sống]. Lúc đó, dù chỉ mới là một đứa
trẻ nhưng Librescu đă phải gánh lên vai trách nhiệm
bảo vệ mẹ và chèo lái gia đ́nh.
Trong buổi sáng thứ hai 16.04
đẫm máu ấy, một lần nữa ông trở thành
người bảo vệ, lănh trách nhiệm của một
người thầy, một người cha, đứng ra
bảo vệ gia đ́nh của ḿnh tại Đại
học Công nghệ Virginia.
Con trai cả của ông hiện đang sống
tại Israel kể rằng cha ḿnh xem các sinh viên như gia
đ́nh của ông, thường xuyên giúp đỡ họ
về mặt tài chính hoặc chỗ ở. Thương yêu
học tṛ như con như cháu nên dù đă ở tuổi 77
nhưng người thầy tận tụy vẫn chưa
phút giây nào tỏ dấu hiệu mệt mỏi,mà vẫn
tâm huyết với sự nghiệp giảng dạy của
ḿnh. Hết ḷng với sinh viên là vậy, nhưng ông lại
giữ kín những rắc rối của ḿnh. Hơn
một năm trước, ông được chẩn
đoán ung thư tuyến tiền liệt, nhưng ông không
tiết lộ tin này cho đồng nghiệp hay sinh viên v́
sợ làm phiền đến mọi người.
Ngày 20-4, di hài của giáo sư Librescu đă
được chuyển bằng máy bay về Israel
để an táng. Người ta sẽ c̣n nhắc
đến tên ông như một người anh hùng, như
lời ca tụng của một giáo sư trên trang web
tưởng nhớ những nạn nhân xấu số
của thảm kịch Virginia: “Một ngọn nến
đủ để thắp sáng căn pḥng đang ch́m
ngập trong bóng tối. Giáo sư Librescu đă thắp sáng
niềm hi vọng cho toàn thế giới, nhắc chúng ta
nhớ rằng ngay cả trong những thời khắc
đen tối nhất của cuộc đời, vẫn có
những anh hùng như ông tồn tại”.
Chưa đúng! Giáo sư
Librescu không nghĩ ḿnh là anh hùng khi hành động như
thế. Ông muốn trả lời câu hỏi: ”Ai là
người thân cận của tôi?” trong dụ ngôn mà Chúa
Giêsu nói hôm nay. Ông là Người Samaritanô Tốt Lành.
Đối với Ông, mọi người - kể cả
tên sát nhân hoặc các tên lư h́nh quốc xă ngày trước -
đều là “người thân cận”.
Anh người
Samaritanô ơi, anh làm chúng tôi “quê cơ” quá đỗi! Anh
dạy chúng tôi rằng: những việc làm như của
anh, như của giáo sư Librescu, vẫn c̣n nhiều
ở mọi thời đại, tuyệt nhiên không phải
là chuyện cổ tích. Chỉ cần một chút t́nh
người, một “con tim nhân loại” bằng thịt,
không để cho tiền tài,danh lợi, so đo tính toan làm cho thành gỗ đá, th́ đều có thể hành
động như thế.
Bác ái mà Chúa Giêsu rát cả cổ họng để
giảng giải, chúng tôi bóp méo nó một chút, xuyên tạc nó
một chút, uốn cong nó một chút, giảm thiểu
nội dung nó ít nhiều, nghĩa là làm sao hợp với năo
trạng, tŕnh độ, khả năng và môi trường
sống của chúng tôi.
Anh làm Kitô-hữu chúng tôi “mất mặt bầu
cua”, khi c̣n dai dẵng hẹn chủ quán là sẽ trở
lại, không phải để khoe khang vỗ ngực
như một đại ân nhân – thực t́nh anh c̣n xứng
đáng hơn với mỹ từ ấy nhiều lần!
– mà để thanh toán mọi chi phí, không “làm việc
nửa mùa”, không ”đánh trống bỏ dùi”. Đồng
bạc, vật chất không làm anh xa người khác, không
khiến anh vênh vang kiêu ngạo, trái lại nó giúp anh nối
kết với mọi người, nối kết mọi
người với nhau.