T̀NH CA CHO NGƯỜI
ĐƯỢC YÊU
CHÚA NHẬT IV MÙA VỌNG (Năm
A)
Mt 1, 18 – 24
KÈO TRÊN
Miền Bắc Việt-Nam là nơi xuất phát của
hai lễ hội truyền thống cho tới nay vẫn được
duy tŕ và mở rộng: môn vật và chọi trâu. Phần thưởng
không đáng kể ǵ: như trong lễ hội chọi trâu,
phải tốn bao công phu để nuôi nấng, rèn luyện,
ǵn giữ, mới có được con trâu vô địch, để
rồi lại “được” xẻ thịt để dân
làng dâng cho thần phật và chia nhau cái lộc, cái hên và cả
vinh dự nữa. Đô vật hoặc con trâu thắng cuộc
được gọi là ở “kèo trên”.
Hôn nhân với những tính toán hơn thiệt, cũng
chẳng khác nào cặp đô vật hoặc cặp trâu chọi:
luôn có ư tưởng chiếm thế thượng phong,- kèo trên - , để nếu không
chủ động trong giao ước, th́ cũng không đến
nỗi bị động và thua thiệt.
Xét về góc độ t́nh lư, th́ t́nh huống của Maria lúc nầy
– t́nh ngay lư gian - đă đặt
Giuse ở thế “kèo trên”, gần như là nắm quyền
sinh sát, nhất là ở một vùng mà những cái đầu
luôn luôn sôi sục như Israel. Thực ra tâm trạng Giuse lúc
nầy đang rối bời : Dù không nghi ngờ ǵ về
tiết hạnh của vị
hôn thê, nhưng việc bầu b́ của Maria cứ lù lù ra đó,
đẩy ông vào thế tiến thoái lưỡng nan. Bà con
anh em nh́n vào, sẽ cho là hai người “ăn cơm trước
kẻng”. Nếu ai để ư hơn, biết rằng Giuse
chưa hề đụng chạm ǵ tới Maria, th́ không ngần
ngại chế diễu ông đang bị “cắm sừng”.
Tất cả đều vô cùng bất lợi cho
Maria.
Ông chờ đợi một lời giải thích từ
Maria : Maria đă không đưa ra một lời giải thích
nào! Thẳng mục tàu, đau ḷng gỗ! V́ thế, trong ba
mươi sáu chước, “tẩu vi thượng sách”: nguyên
đơn duy nhất là ông; người chứng duy nhất
cũng là ông. Rồi mọi sự sẽ tự dàn xếp và
Maria sẽ bảo toàn được danh dự, bởi ông
tin rằng Maria có những điều khó nói.
Maria giải thích thế nào được, khi điều
Thiên Chúa thực hiện lại là cả một mầu nhiệm
vô cùng lớn lao trọng đại, mà Maria chỉ biết
“thưa xin vâng”, trong khi hầu như chẳng hiểu ǵ. Việc
Thiên Chúa làm, chỉ có Thiên Chúa mới “giải thích” được
một phần những ǵ thuộc bề nỗi cho lư trí và
chiêm niệm loài người nói chung và cho Giuse nói riêng : “Nầy
ông Giuse, con cháu Đa-vít, đừng ngại đón bà Maria vợ
ông về…” (Mt 1,20).
Nhưng cũng đâu hiện ra tỏ tường
như với Zacharia và với Maria.
Giuse có hiểu không? Có thể trả lời ngay là
: không!
Chỉ cần biết đó là ư Chúa, vậy là đă
quá đủ đối với một người công chính
như Giuse rồi. Ư Chúa luôn tốt lành, thánh thiện, cho dù
tư tưởng sâu thẳm không thể thăm ḍ và thường
khác xa tư tưởng loài người. Thái độ của
Giuse cũng như Maria khi đón nhận ư Thiên Chúa : sẵn
sàng thưa vâng.
Giuse đă không hồ đồ và cũng không hề
tự cho ḿnh ở “kèo trên”. Phá bỏ, giải phóng khỏi
mặc cảm tự tôn “kèo trên”,
th́ ngay cả những chuyện “ngang trái” tưởng chừng
bế tắc, cũng đều giải quyết ổn
thoả tốt đẹp. Không lạ ǵ với một người
đàn ông mà có t́m đỏ mắt cũng không t́m ra được
một câu nói dù là ngắn gọn trong Kinh Thánh, lại làm
cho hậu thế kinh ngạc, tôn sùng, và suy gẫm nhiều,
viết nhiều về ông như thế, đến nỗi
có thể nói về ông như thường nói về Mẹ
Maria: De Joseph, nunquam satis (Nói viết về Thánh Giuse,th́ không
bao giờ cùng). Người ta c̣n gọi hai chương đầu
của Phúc Âm theo Thánh Mat-thêu là Phúc Âm Thánh Giuse, v́ vai tṛ chủ
đạo của Ngài.
Thế thượng phong, - kèo trên – là điều mà người ta luôn làm mọi
cách để có được, hầu tạo điều
kiện thuân lợi trong các cuộc thương thuyết,
tranh chấp hoặc hợp tác, trong mọi lănh vực: kinh
tế, chính trị, văn hoá và có khi cả tôn giáo nữa
(như Hội Nghị Liên Tôn Chính Thống và Công giáo ở
Ravenna). Những lúc ấy, sự khiêm nhường, chín bỏ
làm mười, chẳng những không làm cho đối tác
(hoặc đối thủ)cảm kích và noi theo để
mau chóng có kết quả tốt đẹp và bền vững,
mà lại bị nh́n nhận như là yếu thế, đầu
hàng, kèo dưới.
Kinh nghiệm cho thấy hàng ngàn hiệp ước,
hoà ước, chưa ráo mục chữ kư, đă bị vi
phạm có khi đến mức hủy bỏ. Tương
quan giữa người với người mà chỉ được
xây dựng trên sự dè chừng, dối trá, thủ lợi
và coi thường đối tác (đối thủ) th́ sẽ
mau chóng bị lột mặt nạ và niềm tin một khi
đă đánh mất, th́ không bao giờ có thể khôi phục
được nữa. Người đời vẫn nói :
một lần bất tín, vạn lần bất tin.
Cái tâm lư, hay nói đúng hơn là mặc cảm tự
tôn – thường là tự phong cho ḿnh “kèo trên” – là một khởi
điểm “bệnh hoạn” trong mọi giao tiếp, tương
quan. Nó như một ảo ảnh đánh lừa tri giác con
người, để rồi luôn sống trong tâm lư muốn
chế ngự tha nhân, muốn tha nhân phải quỵ lụy
tôn vinh ḿnh, nh́n nhận lẽ phải của ḿnh và tất
nhiên, ở phía đối ứng, là thế kèo dưới,
lẽ trái, lép vế, thua cuộc và phải khuất phục.
Nhưng ảo ảnh vẫn chỉ là ảo ảnh,
chỉ đủ đánh lừa đương sự, mà
chẳng làm ǵ được ai, ngoại trừ gây rối
và chia rẽ. Và cũng tất nhiên nữa, ấy là “bệnh
tự kỷ ám thị”, cái mặc cảm tự tôn sai lầm
ảo tưởng ấy ngày càng trầm trọng, khiến
cho những kẻ như thế trở nên cố chấp,
hết khả năng phân tích chân lư và dễ mất hết
khả năng sửa đổi, cho dù nhận ra cái dỡ,
cái sai. “Kèo trên” luôn t́m ăn trên ngồi trốc, chỉ hài
ḷng khi được địa vị cao, vị trí tốt,
không phải để phục vụ, mà để hưởng
thụ. Đó là điều hay xảy ra trong Hội Thánh.
“Kèo trên” là những ǵ chúng ta quan sát thấy nơi
những người chủ trương, tuyên bố, viết
lách nghịch với Tin Mừng, với giáo huấn Hội
Thánh, chống lại Đức Thánh Cha, Đấng Đại
Diện Chúa Giêsu Kitô ở trần gian. Không ít người
trong số đó đă gần như vô phương cứu
chữa. Bệnh của họ đă quá nặng và họ hăm
hở mang mầm bệnh đi lây truyền cho nhiều người.
Không ít người trong số họ suy nghĩ rằng đă
“lỡ phóng lao, phải theo lao” và rằng một sự quay
lui sẽ làm họ mất hết sĩ diện và cho đối
phương cơ hội để hả hê. Khi một giám
mục, một linh mục, một tu sĩ hủy bỏ những lời thề
hứa vâng lời, nghèo khó, khiết tịnh, (mà họ đă
tự nguyện, ư thức và tự do chọn nhận) để
ôm ấp kiêu căng, hận thù và ích kỷ, th́ họ trở
thành kẻ tự hủy và hủy diệt tha nhân, theo ư của
Xa-tan. Một chiến sĩ xông trận mà chỉ theo ư ḿnh,
thậm chí làm theo ư đồ của đich thủ, là kẻ
phản bội và phá hoại c̣n hơn mọi sức công phá
từ phía địch.
Lạy Chúa Giêsu, nếu khi loài người phản
bội, mà Chúa cứ giữ “kèo trên”, chưa nói tới chuyện
hứa thứ tha, cứu chuộc nầy nọ, mà chỉ
nghĩ tới cơn giận chính đáng của Chúa, th́ sẽ
như thế nào? Nếu trong cuộc sống Kitô-hữu nầy,
mà Thiên Chúa vẫn giữ “kèo trên”, th́ sẽ ra sao với thân
phận tội lỗi của chúng con? Nếu Thánh Giuse khư
khư suy nghĩ và giữ “kèo trên”, - chẳng ai có thể
trách phạt ǵ ông được - dẫn tới việc Đức
Maria chẳng nhũng bị ô danh, mà c̣n chịu h́nh phạt
theo luật lệ vô cùng khắt khe của dân Do Thái, th́ lịch
sử cứu độ đă về đâu?
Giuse luôn có tự do để quyết định
và lựa chọn. Sở dĩ Giuse chọn lựa đúng đắn,
là bởi v́ “ông là người công chính”. Sự “công chính”, bản
tính “công chính” nơi ông không phải là “nhân chi sơ”, mà được
tôi luyện qua bao suy gẫm Kinh Thánh, cầu nguyện và cố
gắng thực hành Lời Chúa trong cuộc sống. Sự
công chính không phải là lư thuyết, mà là cả một cuộc
sống khiêm nhường, đón nhận và thực hành ư Chúa
trong mỗi chọn lựa, quyết định: không có chọn
lựa nào, quyết định nào là nhỏ trong đời
sống Kitô-hữu. Mọi chọn lựa, quyết định,
hành vi đều có tính chất thánh hoá và thánh hoá là ân phúc Thiên
Chúa ban, v́ thế luôn quan trọng và ngang bằng giá trị
trước mặt Thiên Chúa. Linh đạo “con đường
thơ ấu” của Thánh Nữ Têrêxa đă chứng thực
điều đó.