Cái Vỉ Nướng
Thú thật nhà cháu không biết dịch từ “grill” sao cho sát nghĩa.
Suốt cả đời, ở bên nhà, cái vỉ nướng mà nhà cháu biết chỉ to bằng tờ giấy. Cái khung vuông làm bằng sợi giây sắt, to bằng sợi giây làm móc áo, làm sườn cho một tấm vỉ mắt cáo. Tấm vỉ có lỗ vuông to bằng ngón tay út con nít.
Vậy thôi. Dân quê, nhà nghèo, thịt cá đâu có nhiều mà cần đến cái vỉ cho to ! Có được lạng thịt th́ đem kho mặn cho đủ cả nhà ăn, chứ làm ǵ sang đến độ được ăn thịt nướng. Có, nhưng rất hiếm hoi.
Vả lại miệng cái bếp ḷ không thể to hơn cái đáy ấm nước ! Nên nhà cháu chưa bao giờ thấy cái vỉ nướng nào to cả.
Ngoại trừ một lần nào đó vào năm 1968, có dịp vào Sài G̣n, lần đầu tiên nhà cháu thấy người ta bán bánh chuối nướng. Trái chuối được bọc trong một lớp cơm nếp. Bên ngoài gói bằng lá chuối. Một loạt vài mươi cái bánh trải dài đều trên một cái vỉ to bằng nữa cái thùng phuy cắt dọc theo chiều dài. Lửa hừng hực. Mùi nước cốt dừa thơm phưng phức. Người nướng mồ hôi nhễ nhại. Nhà cháu đi qua mà c̣n ngó lại thèm thuồng! Cho đến nay vẫn c̣n chép miệng nhớ cái vỉ nướng to ấy.
Nhân ngày Anh em SB Họp mặt Houston 2005, cô nhà cháu hỏi thăm người quen, và tự ư “rinh” về một cái ḷ nướng (grill). Kiểu dă chiến, có chân xếp chéo vào nhau, như ghế xếp của mấy ông hớt tóc dạo ngày xưa. Có hai cái bánh xe để dễ di chuyển. Ḷ chỉ là cái hộp thiếc. Rộng hơn cái nón một chút thôi. Bên trong, phía dưới, có một miếng vỉ để kê than. Bên trên là cái vỉ khác làm chổ để thịt. Không to quá, không nhỏ quá, mà đủ để một gia đ́nh dùng trong những buổi picníc hay, nướng “babơkiu” (barbecue) sau vườn. Toàn bộ chân thùng, sơn đen, chỉ có cái nắp là màu đỏ. Nom cũng hay hay.
Nói cho ngay, nhà cháu không cần sắm nó. Gia đ́nh ít khi đi picnic, hay đi chơi ngoài công viên. Có đi, th́ đi chung cả đại gia đ́nh. Anh em chỉ cần “hú nhau” một tiếng, là mấy cháu nhỏ thích lắm. Ngoài công viên, đă có ḷ “babơkiu” sẵn. Mà gia đ́nh mấy chú cũng chơi Hướng đạo, nhà nào nhà nấy đầy đủ bộ lệ cắm trại, từ lều trại cho đến ḷ nướng.
|
Dân quê, nhà nghèo, thịt cá đâu có nhiều mà cần đến cái vỉ cho to ! Có được lạng thịt th́ đem kho mặn cho đủ cả nhà ăn, chứ làm ǵ sang đến độ được ăn thịt nướng. Có, nhưng rất hiếm hoi.  |
-“Bố bực ḿnh cái ǵ vậy ? Mua lấy mà dùng chứ đi mượn th́ coi sao tiện. Ai lại có cái ḷ nướng vài chục bạc mà cũng đi mượn hàng xóm!”.
-“Ḿnh phải sống với cái tối thiểu thôi !” Nhà cháu hay khoe (khoe th́ ít, mà nhắc khéo th́ nhiều hơn) với cô nhà tôi như thế. Vẫn c̣n nhớ như in những lời căn dặn cha Cha Linh hướng Deslierres thường nhắc nhở!
-‘Ngày xưa khác, nay khác. Qua Mỹ mà bố sống như thế th́ chợ nó bán cho ai ?” Cha Quản lư nhắc nhở học tṛ cha Linh hướng !
Cái lối lư luận “người ta có th́ ḿnh cũng nên có” nguy hiểm vô cùng. Đó là nguyên do của thói “khoe mẽ”. Nhà cháu thấy nó “phù phiếm”. Nhưng người bạn đời, v́ không đi tu, nên không thấy cái ḷ nướng là đồ phù phiếm tư nào, chỉ thấy cần thiết.
Thật ra cô nhà cháu có ư nói:
-“Có vài ba chục bạc th́ mua về mà dùng. Ai lại
chạy qua nhà chú nó mà mượn cái ḷ nướng !”
ngầm ư rằng:
-“Thím nó khó tính lắm, Máḿ chả muốn phiền
hà !”
À th́ ra “Có vậy nó mới ra vầy ! Có trây ra váy nó mới dây ra quần!”
Nh́n cô nhà cháu má hồng, lấm tấm mồ hôi trán, tất bật quạt than, liền tay trở mấy miếng thịt cho khỏi cháỵ. Nhà cháu nhớ tới hai động từ trong thuật tŕnh thứ hai miêu tả việc tạo dựng con người của Sáng thế kư (Stk 2:2-24).
Khi dựng người đàn ông, Thiên Chúa lấy bùn
đất “nắn thành”:
“Yahvé Dieu modela l'homme avec la glaise du sol - the LORD God formed man
out of the clay of the ground (bản Kinh thánh Giêrusalem)
-formavit igitur Dominus Deus hominem de limo terrae (bản Vulgata)“
(Stk 2:7)
Bản Vulgata dùng động từ “modela-formavit” Khi dựng nên đàn ông, Thiên Chúa chỉ dùng tay mà “nhào”, mà “nắn”, mà “nặn” đống bùn cho thành h́nh con người. Như một người thợ thủ công khéo tay nắn đất sét thành nồi đất, thành niêu đất.
Giống y hệt ngày xưa, thời 58-60, ngoài chợ Tuy Hoà có bán cái c̣i mang h́nh con gà bằng đất sét. Có đầu có đuôi sơn phết xanh đỏ y hệt. Khúc bụng lằm bằng giấy bao ximăng. Cái đuôi có lỗ để thổi. Dưới đuôi có cái lưỡi gà bằng lá kè. Thằng bé phùng miệng thổi vào đuôi con gà. Con gà trống ph́nh to bụng, phát ra một tiếng “Teee.. te.. te”
Trưa nắng hè eo óc, khu xóm im ĺm. Tiếng c̣i gà te te đánh thức mấy con gà khác trong xóm đang ngái ngủ cũng gáy theo ... Ôi một thời xóm vắng thanh b́nh nghe tiếng gà gáy trưa...
|
Khi dựng nên đàn ông, Thiên Chúa chỉ dùng tay mà “nhào”, mà “nắn”, mà “nặn” đống bùn cho thành h́nh con người. Như một người thợ thủ công khéo tay nắn đất sét thành nồi đất, thành niêu đất. |
“Yahvé Dieu modela encore du sol toutes les bêtes sauvages et tous les oiseaux du ciel
- So the LORD God formed out of the ground various wild animals and various birds of the air
- formatis igitur Dominus Deus de humo cunctis animantibus terrae et universis volatilibus caeli”.
Vậy ra đàn ông có vẻ hơn thú vật một bậc. Nhưng cả hai thứ đều thành h́nh từ cùng một chất mà ra : Bùn và đất Cả hai vẫn c̣n thua xa phụ nữ.
Khi dựng người phụ nữ, Thiên Chúa phải
nhọc công hơn:
“Puis, de la côte qu'il avait tirée de l'homme, Yahvé Deu façonna une
femme
- The LORD God then built up into a woman the rib that he had taken from the
man
- Et aedificavit Dominus Deus costam quam tulerat de Adam in mulierem
et adduxit eam ad Adam” (Stk 2:22)
Chất liệu dùng để làm ra phụ nữ th́ cao sang hơn đă đành, v́ làm ra từ xương thịt con người, Thiên Chúa lại c̣n phải “build up - aedificavit - xây dựng, thiết kế, kiến tạo” như là kiến trúc sư. Nghĩa là Ngài phải có chương tŕnh trước, phải vận dụng trí tuệ nhiều hơn.
Nhà cháu nghĩ tới cái Nhà thờ Đá NhaTrang, xây trên ngọn đồi giữa phố. - “Aedificavit” – Rơ là một cái aedifice- Building !
Không hiểu tác giả thuật tŕnh này, ngày xưa, khi hạ bút dùng chữ này, ông có biết là ông đă dùng một chữ rất là “đắc“ hay không. “Aedificavit- kiến tạo”. Động từ nguyên ngữ Do thái dùng ở đây là động từ “vayiven” cùng bộ gốc với từ “binah”. Mà chữ “binah” lại hàm nghĩa là “thấu thị, sáng kiến- insight” Không những thấy -sight, mà thấy ra được ở tận bên trong, in-sight!
Nếu cho nhà cháu bạo gan góp ư, nhà cháu sẽ thưa với cụ tác giả thuật tŕnh rằng: -“Xin cụ thay chữ “aedificat” bằng chữ nào khác cho cánh đàn ông chúng cháu nhờ . Chữ “sculptavit- tạc”, hay “transformavit - biến đổi” cũng được. Hay là chữ “restauravit-tái chế” ? Ah! mà chữ này hay đây cụ . Nó hàm ư “ŕ-xai-cồ”. Vả lại phụ nữ hay “reformat” các bộ phận trên thân thể.”
Thôi, Chúa đă định thế th́ chúng ta xin tâm phục khẩu phục mà lănh ư Ngài.
Vậy là phụ nữ hơn hẳn đàn ông. Rơ ràng như câu thơ nôm: “Tuyệt nhiên định phận tại thiên thư.”
Ca dao Việt Nam lại c̣n hùa với thuật tŕnh Kinh
thánh khi hát:
“Ba đồng một mớ đàn ông,
Đem bỏ vào lồng cho kiến nó tha.
Ba trăm một mụ đàn bà,
Mua về mà trải chiếu hoa cho ngồi .”
|
Chất liệu dùng để làm ra phụ nữ th́ cao sang hơn đă đành, v́ làm ra từ xương thịt con người, Thiên Chúa lại c̣n phải “build up - aedificavit - xây dựng, thiết kế, kiến tạo” như là kiến trúc sư. Nghĩa là Ngài phải có chương tŕnh trước, phải vận dụng trí tuệ nhiều hơn. |
Thảo nào nhà cháu không thể hiểu cô nhà cháu. Mà nói chi nhà cháu, cánh đàn ông chẳng thể nào hiểu phụ nữ. Phụ nữ là một mầu nhiệm mà. Chất “bùn của đất” th́ làm ǵ mà so sánh ngang ngửa với cái “công tŕnh thiết kế- building” đồ sộ từ cái xương sườn kia cho được!
Mà v́ đă được “build up- aedificavit” lên như thế, nên phụ nữ, giống như mọi công tŕnh kiến trúc, ngoài mặt tiền, mặt hậu, pḥng trong, pḥng ngoài, c̣n nhiều cầu thang lắc léo, nhiều pḥng kín, nhiều hóc tối nằm khuất đâu đó sau cầu thang hay sau bức tranh treo trên tường, nhiều cửa thông nằm giấu sau lưng cái tủ đứng...
Thảo nào mà phụ nữ “khó hiểu”.
Khó hiểu không phải v́ các vị ấy nói năng, suy nghĩa không theo luận lư, nhưng v́ họ lư luận lắc léo theo kiểu khác.
Nhà cháu muốn dùng câu “lư luận theo kiểu...đàn bà”, nhưng không dám. V́ dùng như thế là coi thường và có ư miệt thị một nữa dân số địa cầu, trong đó có cô nhà tôi đang phù mỏ thổi lửa nướng thịt trước nhà và biết bao các Mẹ Bề trên khác đang “chịu đựng” mấy ông taru “ương” nhiều hơn “dở”.
Nhà cháu lư luận: -“Nhà ḿnh không có, khi cần sang nhà chú nó mượn tí. Có sao đâu !”
Cô nhà tôi lại lắc léo: -“Thím nó khó tính lắm. Máḿ chả muốn phiền hà !”
Hai chị em dâu không phải là không thương nhau hay khắc tính nhau. Nhưng chỉ là “chả muốn phiền hà”. Có thế thôi .
Nhà cháu không thấy ra được cái “phiền hà” trong khi “mượn đồ dùng”. Cô nhà tôi lại gắn liền “cái khó tính” của thím nó trong cái ḷ nướng.
Ờ nhỉ! sao ḿnh không nghĩ ra được điều ấy ? Bùn đất th́ làm sao hiểu thấu được cái xương !
Dùng một lần ấy rồi thôi, cái ḷ nướng được nhà cháu chùi rửa xếp gọn gàng trong nhà xe. Cả gần một năm không ai đụng đến.
Một hôm, nhà cô bạn cho một cái ḷ nướng điện. Phải gọi nó là cái bếp điện th́ đúng hơn. Chỉ là cái lo xo toả nhiệt, nằm ṿng tṛn trong một cái nồi h́nh trái soan, trên có cái vỉ. Phía dưới có cái chậu bằng sành, vừa để cản sức nóng, vừa để hứng mỡ chảy xuống.
Cũ người mới ta. V́ nhỏ lại bằng điện, nên rất tiện. Cô nhà tôi sử dụng thường xuyên. Hai chú nhóc từ đó trở nên thích ăn đồ nướng. -“Cho bớt ăn mỡ. Khỏi bị cô-lét-tê-rôn!” Cô nhà tôi tuyên bố.
Cái ḷ nướng vẫn nằm bám bụi trong nhà xe. -“Mỗi lần muốn nướng ǵ lại phải lôi ra, chờ quạt than cho hồng. Nướng có tí thịt mà mất cả buổi. Thôi đi cho được việc.” Cô nhà tôi phân bua, khi nhà cháu nh́n có ư tra vấn.
Bẵng đi một thời gian, nhà cháu thấy món xào hơi nhạt, mới hỏi:
-“Thịt này sao Máḿ không nướng lên cho con ăn ?”
-“Cái bếp nướng hư rồi ?”
-“Sao vậy ?”
-“Em làm bể cái chậu sành hứng mỡ phía dưới .”
|
Nhà cháu không thấy ra được cái “phiền hà” trong khi “mượn đồ dùng”. Cô nhà tôi lại gắn liền “cái khó tính” của thím nó trong cái ḷ nướng. |
Lúc bấy giờ nhà cháu mới nghĩ ra lâu nay ḿnh ơ hờ quá. Chuyện trong nhà trong cửa chẳng quan tâm cho đúng mức. Cái bếp nướng nằm ch́nh ́nh gần cửa ra vào nhà xe, mỗi ngày ra vào đều đi ngang nó mà không để ư.
Không thể lấy cớ ḿnh đàn ông con trai không để ư chuyện trong nhà trong cửa. Cũng không thể cho rằng ḿnh đă được giáo dục như thế. Nói thế là ḷi cái xấu ḿnh ra.
Chẳng có chủng viện nào dạy ḿnh ơ hờ chuyện nhà. Ḿnh thiếu sót là do ḿnh không tu tập đúng mức. Ai cũng nằm ḷng cái quy luật “làm tṛn bổn phận hằng ngày”. Giá mà tôi “quan tâm” hơn một chút , có lẽ cô nhà tôi đă “phục” tôi nhiều hơn hiện tại, và hẳn cô sẽ sốt sắng hơn trong việc thúc giục hai thằng nhóc theo gót bố đi “tu”.
Ấy là chưa kể lâu lâu cô ấy lại mắng:
-“Bố th́ chỉ được cái “việc nhà
th́ nhác, việc chú bác th́ siêng !” Cứ lấy cớ
“ăn cơm nhà vác ngà voi” để mà lười !”
Nhà cháu-kỹ sư chống chế:
-“Sao không nói bố để bố sửa lại
cho ?”
Tôi nghĩ trong đầu chỉ cần lấy giây thép
ràng chung quanh, như mọi cái bếp than của nhà tôi
ngày xưa . Ông nội khéo tay, dùng giây thép gai ràng ba bốn
cái bếp ḷ nấu than. Bếp nấu chỉ bị bỏ
đi, mua cái mới, khi một trong ba cái chân bị găy.
Chứ không như nhiều nhà, hễ cuối năm là
thay “ông táo” mới.
-“Nó bể nát ra mà. Bố không ràng được đâu, Em bỏ thùng rác rồi.”
Nhà cháu hậm hực, làm ra vẻ “Sao Máḿ không báo cho Bố ngay, biết đâu bố khéo tay...”
Hậm hực vậy thôi, chứ, nhà cháu không khéo tay bằng ông nội. Không khéo lại mất toi mấy cái móc áo mà cái bếp bể vẫn hoàn bể. Cái c̣i đất h́nh con gà trống chỉ biết khoa mẽ kêu tetete chứ chả làm được ǵ !
Đầu muà hè, d́ em cô nhà tôi từ New Orleans sang chơi, mang theo vài cân tôm to, đă đông lạnh. D́ ấy nói:
-“Bữa nào nướng cho bố nó nhậu một bữa !”
Đến cuối tuần, hai chị em ra chợ mang về một cái ḷ nướng khác, nhỏ bằng cái chảo.
Trời đất ơi ! Nó màu đen các Bác ạ. Bụng th́ tṛn trùng trục, Nắp trên cũng tṛn trùng trục, ba chân chạng ra nom kệch cỡm chẳng giống ai!
Nh́n thấy cái ḷ có bộ dạng ngô nghê như người hành tinh kia, nhà cháu bỗng tức cành hông.
Nghẹn chận lên đến cổ. Nhà cháu mở cửa, định đi ra ngoài. Tay mới cầm nắm đấm cửa , nhà cháu quay lại, đỏ mặt, gân cổ bắt đầu nổi lên. :
-“Máḿ nghĩ sao mà lại mua cái ḷ này về ?” Cục đất sét bắt đầu đụng đậy
-“Th́ mua về mà nướng cho con nó ăn ?” Cái xương sườn nhẫn nại trả lời
-“Trời đất qủy thần ơi, c̣n cái ḷ to kia th́ để mà thờ à?” Adam lên cao giọng
-“Nó to quá. Mỗi lần muốn nướng tí thịt ǵ th́ cồng kềng mà lại tốn đốt than !” Eva ngây thơ đáp.
-“Máḿ nghĩ ǵ mà kỳ cục vậy ? Nhà chỉ có bốn người, đă mua một cái ḷ rồi. Bây giờ lại tha thêm một cái nữa về. Vậy ra cái giường “kinh sai”này nằm một ḿnh to quá, nên phải mua thêm cái giường một để nằm à ? Cái nhà này năm pḥng rộng quá , phải mua thêm một cái nhà khác nhỏ hơn để ở cho vừa à!" Con gà bằng đất sét kia, bị thổi vào đuôi, to họng gáy te te.
Thấy chưa đủ sức thuyết phục, Ciceron bồi thêm :
-“Máḿ nghĩ làm sao mà lại đi tha thêm một cái ḷ nữa về th́ bố chả hiểu đuợc. Cái ḷ to đủ sức nướng nhiều thịt, th́ cũng nướng được ít thịt chứ. Phải chi nhà ḿnh giầu, dư tiền dư bạc. Đàng này...”
Nhà hùng biện Ciceron chỉ nói được đến đó. Mà sức cũng chỉ có được đến đó. Cái ấm ức nó nghẹn ngang cổ, ngay nơi yết hầu. nơi mang h́nh trái táo của Adong .
-“.???.” Cô nhà cháu tịt ng̣i! Mặt đớ ra.
Hai chị em ngồi một đống. Hai chú nhóc cũng ngồi im, giả bộ lặng lẽ học bài. Trong nhà bỗng yên lặng như tờ.
Giọng cục xương sườn nhẫn nhục: -“Máḿ thấy không muốn phiền bố. Nướng có tí thịt mà bắt bố phải h́ hục quạt lửa. Thấy tội nghiệp bố nên Máḿ mới mua nó về. Bố không thích th́ máḿ đi trả. Chứ làm ǵ mà gắt ầm lên thế.”
|
"Máḿ thấy không muốn phiền bố. Nướng có tí thịt mà bắt bố phải h́ hục quạt lửa. Thấy tội nghiệp bố nên Máḿ mới mua nó về. Bố không thích th́ máḿ đi trả. |
Tức khắc núi lửa ngừng phun, và thành nguội ngắt trước cơn gío lạnh Bắc cực tràn xuống.
Tôi bước vội ra ngoài sân, cố giấu sự xúc động đang tràn dâng trong ḷng.
Cục đất sét nh́n mọi chuyện theo cái luận lư của ḿnh: “Máḿ nghĩ làm sao mà lại đi tha thêm một cái ḷ nữa về th́ bố chả hiểu đuợc.”
C̣n cục xương sườn pha trộn t́nh yêu vào trong mọi việc: “Thấy tội nghiệp bố nên máḿ mới mua nó về !” Con gà trống cận thị, không thấy điều ấy, chỉ biết ngáy te te theo lư luận .
Nhà cháu lôi cái ḷ nướng to ra, phủi bụi, kéo
nó ra sân sau. Nhà cháu hỏi vọng vào :
-“Máḿ đem tôm ra khỏi phidơ chưa ?”
-“Rồi bố.”
-“Chừng nào ăn để bố quạt than .”
-“Bố quạt than được rồi đấy.
Hai đứa đói bụng rồi .”
Cô nhà tôi bồi thêm:
-“Muốn lấy điểm với máḿ hay sao mà sốt
sắng vậy ? Chỉ khéo to họng la vợ thôi ! Những
lỗi như vậy sao không đăng lên Net ? ”
Chiều hôm ấy cô nhà cháu để nhà cháu uống
thêm một lon bia, nhiều hơn thường lệ, mà
không càm ràm như mọi ngày .
Xem các bài viết khác trong Lớp Ngôn sứ , Khoá 15 GHHV Đà Lạt Việt Nam.