Vụ Án Mạng đầu tiên
15-
Chúng ta tạm dừng ngay đây, tản mạn đôi
điều về nỗi ḷng của hai ông bà Adam-Eva, trước
cái chết của Abel. Khi chứng kiến cái chết
đầu tiên, mà lại là cái chết của Abel, con
ḿnh, hẳn hai ông bà chua xót lẫn đớn đau. Lời
cảnh báo của Thiên Chúa bây giờ đă lộ rơ:
“Ume'etz hada'at tov vara lo tochal mimenu ki beyom acholcha mimenu mot
tamut.
"Nhưng từ cây biết điều tốt điều xấu, ngươi không được ăn từ nó (mimenu) V́ ngày nào ngươi ăn từ nó, ngươi chết chắc (mot tamut) !”
Sau khi ăn trái, hai ông bà thấy ḿnh chưa chết ngay lập tức lúc ấy, nên hai ông bà chưa biết chết là ǵ, mà hẳn hai ông bà hy vọng lời cảnh báo của Thiên Chúa sẽ không thành sự thực. Cái chết chưa biết lúc nào rồi sẽ đến. Hẳn là hai ông bà hy vọng nó sẽ lâu hoặc không xảy ra .
Nhưng nay đứng trước thân thể của Abel không hơi thở, không động đậy, và bắt đầu trở thành cát bụi ngoài đồng hoang, hai ông bà mới cảm nghiệm thực sự và trọn vẹn hiệu lực cấp kỳ của Lời Thiên Chúa. Chỉ chưa đầy 30 câu sau lời tuyên án, cái chết lừng lững xuất hiện.
Điều chua xót là chính cái chết đă dùng chính tay người con ḿnh “kaniti- sở đắc” từ Thiên Chúa để ngạo nghễ xuất hiện lần đầu trong thế gian. Tội và cái chết là một, như con thú, giờ đây đă chồm từ ngưỡng cửa, đang “kaniti - sở hữu” gia đ́nh nhân loại.
Qua Cain - kẻ sở hữu”, cái chết khẳng định “quyền sở hữu” của ḿnh trên nhân loại.
Hai ông bà – nhân loại - , giờ đây nghiệm được lời Thiên Chúa, hiểu được thế nào là phận nguười là bụi đất mọn hèn, v́ đang chứng kiến thân xác con ḿnh trở thành cát bụi.
|
Điều chua xót là chính cái chết đă dùng chính tay người con ḿnh “kaniti- sở đắc” từ Thiên Chúa để ngạo nghễ xuất hiện lần đầu trong thế gian. Tội và cái chết là một, như con thú, giờ đây đă chồm từ ngưỡng cửa, đang “kaniti - sở hữu” gia đ́nh nhân loại.  |
Ngay lập tức Thiên Chúa hỏi “ayeh Hevel achicha - Em Abel của ngươi đâu ?”
Vayomer HASHEM el-Kayin ayeh Hevel achicha vayomer lo yadati hashomer achi anochi. Rồi HASHEM nói với Kayin, "Em ngươi, Hevel, đâu rồi?" [Kayin] nói, "Tôi không biết. Tôi là kẻ giữ em tôi à?"
Hẳn chúng ta chưa quên câu hỏi này. Thiên Chúa
đă từng hỏi bố mẹ kẻ sát nhân đang
lo trốn trong vườn Địa đàng sau khi ăn
trái cấm:
9 Vayikra HASHEM Elokim el-ha'adam vayomer lo ayeka. HASHEM Thiên Chúa
đă gọi con người, và Ngài nói, "Ngươi
đâu rồi?" ( Stk 3:9)
Ngay sau khi hai tội phạm vừa xảy ra, Thiên Chúa thảng thốt hỏi cùng một câu về người-bây-giờ-trở-thành-kẻ-vắng-mặt: “ayeh – đâu rồi ? - Where ? - ̉u est ?
Chúng ta phải để ư đến trạng từ nghi vấn chỉ nơi chốn “ayeh - ở đâu ?” th́ mới nh́n ra được nét thâm thúy trong câu hỏi của Thiên Chúa .
Tiếng Do thái có hai từ dùng để tra vấn về nơi chốn là “ayeh ?” và “eiphoh ?” Cả hai từ đều được dùng để hỏi: “ở đâu rồi ?” Nhưng khi thắc mắc rằng “lẽ ra ở đây mà sao lại đâu mất rồi ?” th́ người ta dùng “ayeh ?”
Chẳng hạn khi bố mất, con trai cưng đi làm xa chưa kịp về, bà mẹ khóc: “Ớ con ơi là con ơi ! Con ở đâu rồi –ayeh- sao không về mà nh́n mặt bố lần cuối, hở con ?” Mẹ biết hiện con đang ở đâu, nhưng vẫn khóc: “Con ở đâu -ayeh ?” Nghĩa là lẽ ra con phải ở đây mà sao bây giờ lại không thấy ?
“Ayeh Havel achicha ? Abel ở đâu ?” Nghĩa là “Lẽ ra Abel phải ở đây mà sao không có đây ? Điều ǵ xảy ra cho Abel?”
Y hệt như Thiên Chúa đă từng hỏi bố Adam: “Lo ayehka ? Ngươi ở đâu ?” Nghĩa là “Lẽ ra ngươi phải ở đây mà sao ngươi đâu rồi” ?
Trong cả hai trường hợp Thiên Chúa biết chuyện ǵ đă xảy ra cho người đó, Adam và Abel, nhưng vẫn lên tiếng tra vấn người gây ra cớ sự, để chính người đó phải có câu trả lời, nh́n vào chính ḿnh mà t́m ra câu trả lời.
Ở vườn Địa đàng Thiên Chúa lo lắng đi t́m Adam-trong-trắng-nguyên-thủy, lẽ ra phải ở đây, mà bây giờ đă mất, đă chết, nên Ngài lên tiếng tra vấn Adam-kẻ-phạm-tội, đen tối và đang dăy chết, đang sợ hăi chính ḿnh và sợ hăi Thiên Chúa, sợ hăi chính cả sự trần truồng của ḿnh.
Bây giờ, ngoài đồng hoang, khuất nẻo vườn Địa đàng, Thiên Chúa tra vấn Cain về chính người em-đồng-bào-Abel, lẽ ra phải đang ở bên cạnh ông.
Trong cả hai trường hợp Thiên Chúa không bắt đầu bằng câu lên án, hay khẳng định, nhưng Ngài dùng một câu hỏi, như bất cứ một ai bắt đầu đi điều tra. “Ayeh..?”
|
Trong cả hai trường hợp Thiên Chúa không bắt đầu bằng câu lên án, hay khẳng định, nhưng Ngài dùng một câu hỏi, như bất cứ một ai bắt đầu đi điều tra. “Ayeh..?” |
Tại sao Em ngươi không ở bên ngươi ?
17-
“Chưa giết được người mặt đỏ như vang Giết được người rồi mặt vàng như nghệ”
Chúng ta hăy xem biến cố vườn Địa đàng được lập lại như thế nào.
Cain đáp: “Lo yadati - Tôi không biết !”
Dĩ nhiên ông đă nói dối khi nói thế. Ông biết ông đă làm ǵ cho em Abel, và biết hiện thời Abel đang sơng soài trên mảnh đồng nào. Khi buông ra lời dối gian, ông muốn tự dối ḷng hơn dối Thiên Chúa. Lương tâm ông bắt đầu lên tiếng .
Điều thú vị là trong cùng một trường hợp tương tự, sau này Giacop lập lại câu nói ấy.
Dụ em Abel ra đồng vắng, Cain tưởng không ai biết.
Gối đầu trên phiến đá ngủ đêm ngoài đồng hoang Giacop cũng cho rằng đồng hoang là nơi không có ai. Qua giấc mộng thấy các sứ thần Chúa lên xuống trên một cái thang cao ngất trời, ông thảng thốt kêu lên :
"Achein yeish Adnai bamakom hazeh, v'anochi, lo yadati" "Thiên Chúa đang hiện hữu tại nơi này, mà tôi, tôi đă không biết."
Chỉ thấy sứ thần lên thang xuống thang, mà Giacop đă nhận ra “Thiên Chúa hiện diện nơi này”, thế mà khi Thiên Chúa đích thân hiện ra hỏi, Cain chỉ nói “Tôi không biết”, mà không thèm kết luận thêm: “Acein yeish Adonai bamacom hazeh - Thiên Chúa đang hiện diện chốn này ! “
Khi nhấn mạnh chữ “Em”: “Ayeh Havel achicha - Em Abel đâu ?” Thiên Chúa nhắc khéo cho Cain một trách nhiệm.
Cain hèn nhát phủ nhận trách nhiệm khi trả lời câu Thiên Chúa hỏi bằng một câu hỏi : “...hashomer achi anochi. Tôi là kẻ giữ em à ?"
a.
Không phải ông là người đầu tiên hèn nhát trốn tránh trách nhiệm. Bố ông Adam, cũng đă chối trách nhiệm như thế trong vườn Địa đàng: "Người đàn bà Ngài cho ở với con, đă cho con trái cây ấy, nên con ăn."
Ađam trốn tránh trách nhiệm trên hành vi cá nhân của ḿnh.
b.
Cái hèn nhát ấy “lem” sang Cain . Nhưng Cain c̣n hèn hơn một bước nữa.
Khi ông vặn lại Thiên Chúa: “hashomer achi anochi –Am I my brother's keeper? Tôi là kẻ giữ em tôi à ? " là ông trốn tránh trách nhiệm luân lư đối với em ông, đối với người thân cận trong nhà .
Ông nói thế là y hệt như ông lư luận bào chữa rằng: “Ừ ! Rằng th́ là tôi làm đấy. Vậy th́ sao nào ? Tôi chẳng thấy có lư do nào để mà cản tôi không được làm thế . Tôi đâu có trách nhiệm ǵ với em tôi đâu ?”
Cain không hiểu rằng người thân cận phải trả giá liên đới trách nhiệm trên cảm tính của ḿnh, sở thích của ḿnh, kể cả tự do của ḿnh .
c.
Nhưng không chỉ ḿnh hai cha con nhà Ađam hèn nhát, mà cái tật xấu ấy len lỏi lây nhiễm sang các đời con đời cháu sau này, mà cao điểm là...ông Noe.
Kinh thánh ca tụng ông là “ish tzaddik tamim haya bedorosov es-ho'elokim hitalech Noach – người công chính, người tốt lành trong thời ông, một người đi cùng Thiên Chúa.” (Stk 6:9)
Noe tốt lành như thế đấy, vậy mà sau này ông lại đâm ra hư đốn. Không những nốc rượu đến say mèn đến độ nằm ngủ loă lồ mà không biết. Hai đứa con phải hổ ngươi v́ bố.
Tại sao vậy ? Cũng tại v́ ông thiếu sót trách nhiệm. Trách nhiệm đối với cộng đồng.
Ông cứu được bản thân ông, vậy là ông giữ được trách nhiệm cá nhân. Ông cứu được gia đ́nh ông, thế là ông giữ tṛn trách nhiệm luân lư với thân nhân .
Nhưng suốt bao nhiêu năm trời h́ hà h́ hục đóng tàu, bao nhiêu người đến thắc mắc. Ông biết thế gian sắp chịu tai ương khủng khiếp chết người, vậy mà ông không biết hay là không chịu nói lên một lời can thiệp với Thiên Chúa xin tha cho cộng đồng nhân loại !
Kết quả là như thế nào, chúng ta đều biết. Cả thế gian chết đuối, trở thành hoang lạnh điêu tàn. Một ḿnh Noe làm kiếp Robinson trên hoang đảo thế gian.
Vậy mà ngày xưa, chính Thiên Chúa long trọng tuyên bố và nhận định: “Lo tove liheyot ho-adam levado – Con người ở một ḿnh không tốt !”,
|
Nhưng suốt bao nhiêu năm trời h́ hà h́ hục đóng tàu, bao nhiêu người đến thắc mắc. Ông biết thế gian sắp chịu tai ương khủng khiếp chết người, vậy mà ông không biết hay là không chịu nói lên một lời can thiệp với Thiên Chúa xin tha cho cộng đồng nhân loại ! |
“Không ai là một ḥn đảo” mà. Phải có trách nhiệm liên đới cộng đồng chứ ? “Giết người đi th́ ta ở với ai ?” . Cain quên rồi sao ? Noe quên rồi sao ?
d-
Hèn nhát thiếu sót trách nhiệm c̣n được biểu lộ cách trầm trọng và rộng lớn hơn nữa trong thuật tŕnh về tháp Babel .
Thoạt đầu Babel là một công tŕnh tưởng chừng sẽ là rất tốt đẹp. Kinh thánh tả thế giới sau cơn đại lụt là: “Vayehi col-ha'aretz safah echat udvorim achadim. "Toàn thể đều nói cùng một ngôn ngữ với những từ giống nhau.” ( Stk 11:1)
Và khi đồng ḷng rồi th́ rồi họ bảo nhau: “Hava nilbenah levainim - Nào chúng ta cùng đúc gạch” (Stk 11:2)
Thế là không được rồi. Có điều ǵ đó không ổn rồi.
Khi tạo dựng Thiên Chúa đâu có tạo ra chỉ có một loại cây, hay chỉ có một loại thú mà thôi đâu . Vũ trụ sẽ nghèo nàn và thảm biết bao nếu rừng rú chỉ có một giống thông và chỉ có một loài cọp. Khắp mọi vùng đại dương chỉ có một loài cá...nóc ! C̣n trên ṿm trời hằng hà sa số mặt trời ngày đêm chiếu chiếu sáng rực như nhau!
Thiên Chúa không nghèo nàn đến thế . Ngài dựng nên muôn muôn loài và muôn muôn vật. Mỗi loại tuỳ theo giống loài của ḿnh mà sinh sản đầy mặt đất. Trăm hoa đua nở . Cái tốt đẹp và huy hoàng của sáng tạo là hàng triệu loài khác nhau. Và trong mỗi loài lại có hàng triệu cá nhân khác nhau.
Có “khác nhau” như thế, Thiên Chúa mới truyền lệnh nhắc nhớ con người : “Hăy yêu thương người “khác” .” Thậm chí “Hăy yêu cả kẻ thù ngươi .”
Nghĩa là Thiên Chúa c̣n trao cho con người chịu trách nhiệm với toàn thể cộng đồng nhân loại nữa, nghĩa là mọi người, cả kẻ “khác” ta và cả kẻ “thù ta”.
Huống chi là em Abel đâu có “thù” oán ǵ anh Cain. Mà cả khi Cain “giận” Abel “lắm” đi nữa th́ bài học sáng tạo vẫn c̣n chưa ráo nét mực: “Con ngướ ở một ḿnh không tốt”. Vậy mà Cain đă vội quên.
Khi vặn lại: “...hashomer achi anochi. Tôi là kẻ giữ em à?" Cain đă cố t́nh từ chối trách nhiệm cộng đồng, khai mào cho cả một di luỵ về sau !
Mời Đọc tiếp
Xem các bài viết khác trong Lớp Ngôn sứ , Khoá 15 GHHV Đà Lạt Việt Nam.